Sylaby i słowa nie są początkiem komunikacji dziecka. Są nim: płacz, pisk oraz uśmiech, gesty i inne dźwięki paralingwistyczne.
Dzieci uśmiechają się od urodzenia, ale jest to tzw. „uśmiech anielski” i jest nieświadomym odruchem. Świadomy uśmiech pojawia się pomiędzy 6 a 12 tyg.ż.
Głużenie pojawia się między 2 a 4 m.ż. Są to w przewadze gardłowe, tylnojezykowe dźwięki, głównie ze spółgłoską „g”, ale też samogłoski i łączenie tych dźwięków: gg, aa, gu. Najczęściej usłyszysz „agu”. Może też pojawić się wibrujące „g”, trochę podobne do wibracji przy głosce „r”. W tym okresie, dziecko znajduje się głównie w pozycji leżącej, masa języka spada na tył gardła i stąd właśnie przewaga tych głosek. Głużą także dzieci niesłyszące. Początkowo głużenie jest niezamierzone i samoistne, później może pojawiać się także w odpowiedzi na stymulację otoczenia.
W tym okresie, możesz często zauważyć wysunięty język u dziecka. Jest to ich sposób na badanie świata. Gdy dziecko nauczy się wkładać przedmioty do ust, nawyk wysuwania języka będzie zanikał.
Dźwięki paralingwistyczne to odgłosy, które nie tworzą słów np. westchnienia, pomrukiwanie, cmokanie, kląskanie, świstanie i są wyrazem naszych uczuć. Dziecko potrafi rozpoznać, kiedy jest naśladowane i czynnie uczestniczyć oraz zachęcać obserwatora do trwania w tej zabawie.
Głośny śmiech pojawia się około 4m.ż. - najczęściej wtedy, gdy rodzic to prowokuje np. łaskotając, prychając, udając kichanie czy chowanie się.
Około 6-7m.ż. dziecko zaczyna wyodrębniać słowa z ciągu mowy. Warto więc, mu tę mowę „pokazywać” i zacząć od sylab dźwiękonaśladowczych - tak jak w Zeszycie ćwiczeń do rozwoju mowy cz.1.
Już 6-8 miesięczne maluchy potrafią porozumiewać się gestami. Najwięcej znaków dziecko przyswaja między 10 a 18 m.ż. Pomiędzy 18-28 m.ż. znaki zanikają, bo dziecko wybiera komunikacje werbalną. Warto bawić się z dzieckiem używając gestów, ponieważ otwierają na komunikację - możesz to robić, np. z książeczką "Aluś i Pola w parku".
Najważniejszym z gestów jest gest wskazywania palcem, który zależny jest od rozwoju poznawczego, społecznego i ruchowego dziecka - np. obniżone napięcie mięśniowe, może powodować opóźnienie tego gestu. Pojawia się między 9 a 13 m.ż. Gest wskazywania palcem związany jest z umiejętnością dzielenia wspólnego pola uwagi, czyli trójstronną relacją między dorosłym dzieckiem a wskazywanym obiektem. Początkiem tego gestu może być takie podążanie wzrokiem za nazwanym przedmiotem, jakie widzisz na pierwszym z poniższych filmów.
Równolegle do gestów pojawia się gaworzenie, czyli powtarzanie sylab otwartych zbudowanych głównie ze spółgłosek wargowych: m, b, p. Dziecko powtarza sylaby w odpowiedzi na usłyszany dźwięk, lub samo z siebie. Często w wielokrotnie powtarzanej sylabie : ma- ma-ma -ma, rodzic, chce usłyszeć słowo „mama”, ale nie jest to jeszcze świadome nazywanie. Gaworzenie zwykle pojawia się koło 6 m.ż., a maksymalnie można na nie czekać do 10 m.ż. Ma duży związek z pozycją siedzącą - dziecko, które samodzielnie nie siedzi, zwykle też nie gaworzy. Warto więc zacząć od sprawdzenia kontroli mięśniowej, a szczególnie mięśni brzucha, jeżeli dziecko nie gaworzy. Gaworzenie pojawia się w okresie czuwania, wyraża zadowolenie i pełni funkcję komunikacyjną.
W tym okresie, żeby wspomóc rozwój mowy, możesz zaproponować dziecku następujące książeczki.
ciąg dalszy w części 2
Comments